GH-2021-02 Een collectie Jan van Gemert aan De Stroom
Paul Verhees
Hoe veelzijdig Jan van Gemert was als beeldhouwer is, is te zien aan De Stroom in Gemert. Daar staat in het plantsoen voor appartementengebouw Mariënburg het kunstwerk De Piramide. Even verderop aan De Stroom 7 is nu de praktijk van tandarts Senders gevestigd, maar dit pand is in de jaren vijftig gebouwd voor het Wit-Gele Kruis. Jan van Gemert heeft dit gebouw in 1953 voorzien van vele tientallen kunstwerken.
De Piramide maakte Jan van Gemert in de timmerwerkplaats van Leo Vilé aan de St.- Josephstraat. Het kunstwerk uit gietbeton is 3,4 meter hoog. Jans zonen Theo en Gregoor waren er als kinderen getuige van dat het bijna mis ging tijdens de bouw van dit kunstwerk. “Ik zie het nog voor me”, vertelt Theo. Neef Henk, zelf een bekwaam ambachtsman, waarschuwde Jan nog ‘Pas op, er moet gewicht onder want anders komt de mal omhoog.’ Jan nam het niet serieus: ‘Ach jongen, kom op!’ “Maar die mal kwam wel omhoog. Paniek! Ze hebben er vlug zand opgegooid en daarmee is de constructie gered”, vertelt Theo. De Piramide kreeg een plaatsje op de hoek van De Stroom en de Berglarenstraat naast de gymzaal die er toen stond. Het kunstwerk stelt drie spelende kinderen voor, die samen een piramide vormen zoals jeugd- en gymverenigingen dat in de jaren vijftig vaak deden. Het kunstwerk is later verplaatst naar een plek midden op De Stroom tussen de Sint-Willibrordus-ulo (later mavo) en de huishoudschool aan de overkant.
Toen de schoolgebouwen gesloopt werden, is De Piramide verhuisd naar de gemeentewerf waar het kunstwerk in 2006 door Jans zonen Theo en Gregoor en Jans broer Toon is gerestaureerd. Daarna kreeg het een plaatsje in het Prinses Beatrixplantsoen tussen de achterkant van het gemeentehuis en Huize Ruijschenbergh. Nu staat het weer bijna op zijn oorspronkelijke plaats.
Een ander kunstwerk van Jan van Gemert stelt de Heilige Willibrordus voor en was gemonteerd aan een muur van de gelijknamige ulo/mavo. Het is nu te vinden tegen een gevel van de opvolger van de Willibrordusschool, het Commanderij College – locatie Macropedius – aan de Sleutelbosch. Jan van Gemert maakte ook een beeld dat met de naam De Dolfijn werd geplaatst bij de Petrus Dondersschool, ook aan de Stroom. Maar daar is het weg. Theo en Gregoor van Gemert weten niet waar het gebleven is.
Wat wel bewaard gebleven is, ondanks de nieuwe functie van het gebouw, zijn de kunstwerken aan het Wit-Gele Kruisgebouw. Allerlei reliëfs zijn nog te zien boven de hoofdingang, rondom tussen de ramen en nog hoger onder de dakgoot. Ook het 70 centimeter grote reliëf in brons met de titel ‘Vorm’, dat Van Gemert in 1964 maakte, is nog bevestigd aan een zijwand. Zo is in één straat nog een hele collectie van het werk van Jan van Gemert aan de openbare weg te zien.