GH-2021-02 Jan bracht kunst in de wijken
Paul Verhees
In de jaren vijftig, toen Jan van Gemert mede dankzij burgemeester De Bekker zijn naam als kunstenaar had gevestigd, werd in Gemert flink gebouwd. De wijken Molenakker en Berglaren werden uit de grond gestampt. Jan kreeg er de kans om kunst onder de mensen te brengen. Niet alleen op het scholencluster aan De Stroom drukte hij zijn stempel, maar zijn reliëfs van gebakken klei (chamotte) verschenen aan gevels en boven voordeuren van woningen
Tegen de gevel van de toenmalige kleuterschool – nu Kinderopvang Berglaren – aan de Groeskuilenstraat 32 staat sinds 1971 een ruim drie meter hoog reliëf in beton van de Bremer Stadsmuzikanten naar een sprookje van de gebroeders Grimm. Het sprookje is in diverse steden in Europa uitge- beeld, telkens met de gestapelde dieren: een ezel met op zijn rug een hond die op zijn beurt een kat op zijn rug draagt en daarbovenop een haan. Die haan op het beeld aan de Groeskuilenstraat is ooit gestolen en Jans broer Toon – met wie Jan het kunstwerk maakte – zette er een nieuwe haan op
Het tafereel van Bremer Stadsmuzikanten is eveneens uitgebeeld in een kunstwerk dat voor het stadhuis van Bremen staat en is door deze stad ook geschonken aan zusterstad Riga. Het is ook te zien in De Efteling. Opmerkelijk is dat eigenwijze Jan van Gemert als enige de hond in de dierenstapel de andere kant laat opkijken dan de andere dieren.
In 1956 maakte Jan van Gemert een reliëf in witte chamotte met de titel Mens Recht Natuur dat een plaats kreeg boven de ingang van het toenmalige politiebureau aan het Frans Brugske. Later was er een dierenartspraktijk gevestigd en nu is het een appartementengebouw. Het kunstwerk boven de ingang is altijd op zijn plaats gebleven.
Jan van Gemert maakte ook de reliëfs boven de voordeuren van huizen in onder meer de Van Beekstraat, St.-Severusstraat en Wachtendonkstraat. Toen de huizen aan de Wachtendonkstraat bij een grootschalige herinrichting van de buurt zijn afgebroken, zijn twee reliëfs teruggeplaatst in appartementengebouwen die er nu staan. In opdracht van particulieren versierde Jan ook gevels van woningen, zoals op de hoek van het Frans Brugske en de Groeskuilenstraat waarvoor hij in 1960 in opdracht van F. van de Zanden een reliëf in gele chamotte maakte met de titel Familie. Voor het woonhuis De Kieboom op de hoek van Berglarenstraat en Kieboom maakte hij reliëfs die binnen bij de schouw zijn aangebracht, maar ook een glas-in-lood-raam dat vanaf de Kieboom te zien is. De veelzijdige kunstenaar Jan van Gemert was niet alleen schilder en beeldhouwer, maar ook zeer bedreven in het werken met glas.