GH-2016-02 Een bronzen speerpunt uit Gemert

Jan Timmers

Op oudejaarsdag 31 december 2015 vond Ben Spierings in de buurt van Daalhorst in Gemert met zijn metaaldetector een speerpunt.
Het voorwerp bleek gemaakt te zijn van brons, maar was bedekt met een dikke koek van ijzerroest. De dikke laag ijzerroest is er op terecht gekomen, omdat de speerpunt eeuwenlang op een plek heeft gelegen waar veel ijzerrijk water voorkwam. De vindplaats ligt iets ten zuiden van de Breuk van Gemert-Zuid. Die breuk veroorzaakt ter plaatse wijst: uit de ondergrond kwelt veel ijzerrijk water op, dat in sloten zorgt voor roodbruin water. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een dikke roestlaag op de speerpunt aanwezig is. De vindplaats ligt bovendien in het voormalige dal van de Broekloop. Dat was een natuurlijke waterloop ter plaatse, die tijdens de ruilverkavelingswerkzaamheden in de vorige eeuw geheel verdwenen is. In het terrein zelf is de Broekloop of een restant ervan niet meer zichtbaar. Naar alle waarschijnlijkheid heeft de speerpunt eeuwenlang juist in die beek gelegen.
De speerpunt is op het Archeologisch Centrum Eindhoven en Helmond (in Eindhoven) in onderzoek. Dirk Vlasblom (restaurator in Erfgoedhuis Eindhoven) heeft de vondst grotendeels schoon gemaakt. Alleen de schachtkoker zit nog vol met ijzeroer. Stadsarcheoloog Nico Arts maakte een korte beschrijving van de speerpunt. Hij geeft aan dat er zich in de schachtkoker onder elk blad een bevestigingsgaatje bevindt. Misschien is er ook nog een stukje hout van de steel in bewaard gebleven. Dat zou betekenen dat er nog een C14 datering mogelijk is voor de ouderdomsbepaling. Nu kan alleen gezegd worden dat de bronzen speerpunt dateert uit de midden- of late bronstijd (circa 1600 – 800 v.Chr.). Opvallend is verder dat er geen sporen van gebruik op speerpunt te zien zijn. De gangbare opvatting is dat dit soort voorwerpen geïnterpreteerd kunnen worden als zogenaamde rituele deposities: opzettelijk in een beekdal gedeponeerde voorwerpen. Vaak liggen ze op doorwaadbare plaatsen in het beekdal.
En juist dat blijkt bij de Gemertse speerpunt ook het geval te zijn. De vindplaats ligt in de directe omgeving van de plaats waar een verdwenen zandweg, parallel aan de voorloper van de huidige straat Daalhorst, de voormalige Broekloop overstak.

Bekijk PDF