GH-2015-01 De Volksvriend heeft weer toekomst (deel 2)

Ad Otten

Ook de provincie heeft nu de schouders gezet onder de restauratie van ‘onze’ Volksvriend. Het ijveren van wijlen Jan Ponjé en zijn mannen werd beloond. ‘Als je iets wilt behouden dan begint dat met houden van’, kopte het Gemerts Nieuwsblad van 13 februari 2015. Daags tevoren mocht Egi Roijakkers, de nieuwe voorzitter van de Molenstichting Gemert-Bakel van gedeputeerde Brigit van Haaften een cheque van maar liefst 430.000 euro in ontvangst nemen, dat is 75% van het benodigde bedrag voor de restauratie.

Gemert heeft ’n geweldige geschiedenis. 600 Jaar Vrijstaat. Vorstendom. Veel welvarender dan de omliggende dorpen en steden. Maar na een verwoestende dorpsbrand en de Franse Revolutie werd Gemert bezet en systematisch leeggeroofd. Kasteel geveild ten behoeve van de Franse staatskas, Gemert verkocht aan ‘Den Haag’. Alle gemeentegrond werd domeingrond. Zeventig jaar heeft de gemeente moeten procederen tegen die Frans-Haagse onrechtmatigheid en wat dat gekost heeft?? Gemert verloederde. Bevolking liep terug… maar desondanks behield Gemert een historische uitstraling met dominant in het centrum het kasteel-en-kerkcomplex van de aloude Commanderij. In het verleden waren ook de Gemertse molens erfgoed van het kasteel en evenzo door de staat geconfisqueerd en verkocht aan particulieren. De eerste molen op de Oudestraat werd in 1865 opnieuw kasteeleigendom. Gefinancierd en daarna verpacht door Jonkvrouw Jacoba van Riemsdijk van Gemert. Na haar overlijden werd het particulier eigendom van molenaar Van den Boomen. In 1887 is deze molen ‘De Ruyter’ afgebrand, waarna een jaar later op deze plek de stoere Volksvriend werd gebouwd. Een koren- en schorsmolen met de langste wieken van Nederland. 28 meter. Een molen bovendien met een klein industrieparkje eromheen. Al in 1884 was hier ook een stoommaalderij in bedrijf. Een gecombineerd maalbedrijf, traditioneel en modern, waarnaartoe men zelfs kwam van de andere kant van de Peel. Ooit stond er een rij van 50 karren te wachten en dan nog waren ze bij De Volksvriend eerder klaar dan bij mulders van ginder.
Al heel lang maakt De Volksvriend deel uit van een maal- en mengvoederbedrijf dat zich zeker vanaf de jaren vijftig in de vorige eeuw zich telkens had aan te passen aan de snel veranderende wensen van klanten… En daarvóór is niet altijd begrip geweest. De uitvinding van drijfmest maakte het mogelijk om per (agrarisch) bedrijf veel meer dieren te houden. Daar ligt de kern van de gigantische expansie van het agrarisch bedrijf. Daarvoor was wel een veevoederbedrijf nodig. Koeienvoer, kippenvoer, varkensvoer, enz. enz. Intussen werd tot 1966 op windmolen De Volksvriend nog gemalen. Het maalbedrijf Van Roy is maar liefst tot 2009 in bedrijf gebleven.

Het mag wel weer ‘ns, dat Gemert wat terugkrijgt uit de vaderlandse spaarpotten. Voor molens zijn die er altijd geweest. Meer dan 1000 molens horen tot ons nationaal erfgoed. Onze nationale trots. En alle geld hoeft toch niet naar de Hollandse molen? Ook Gemert-Bakel heeft wat te bieden. Straks met vier totaal verschillende molens-in-bedrijf valt in onze gemeente een heel bijzondere en indrukwekkende molendag te beleven. Voor jong en oud. Bij monumentale machines uit de 16de (Willibrordus-Bakel), de 17de (Bijenkorf-Gemert), de 18de (Laurentia-Milheeze) en de 19de eeuw (de Volksvriend-Gemert). Gemert-Bakel en zijn molens wordt een hotspot!