GH-2013-01 Boekbespreking door Simon van Wetten

Ad Fraza, Arts tussen bedstee en computer

Huisarts in ruste Ad Fraza kijkt terug op zijn huisartsenpraktijk en noemt zijn verslag terecht een tijdsdocument. De titel geeft heel goed het tijdsgewricht weer dat de veertigjarige praktijk van Ad overspant en zegt iets over de enorme veranderingen die er in die periode, zeker ook voor huisartsen, hebben plaatsgevonden.

Voor ons, bouwers aan de Collectie Gemertana, is het boek van Ad een welkome aanvulling. Opgegroeid in Utrecht, volwassen
geworden in Rotterdam, kijkt Ad, na een kleine aanloop in Boxmeer, vanaf 1965 met grootstedelijke verbazing en vanuit medisch oogpunt naar ons dorp. Het inschatten van de ernst van de hulpvraag kostte met name in het begin nog wel eens moeite. Van dokter, kom toch vlug, mijn hele voet ligt open (minutieus wondje op de voetwreef) tot dokter, kan ik even langskomen, ik heb iets aan
mijn voet (vrijwel alle pezen doorgesneden), je moet de Gemertse nuancering wel dóór hebben. Van schrik wezen Ad en zijn vrouw Truce hun kinderen, die ook al een bietje Gimmerts begonnen te praten en het hadden over langs iemes zitten, op de algemeen beschaafd Nederlandse vertaling van hun zinsnede, maar de mededeling dienaangaande is meteen ook het enige minpuntje in het boek. Verder is het een kostelijke wandeling langs (naast?) nachtelijke bevallingen aan het eind van donkere zandweggetjes, gordelroos die overgaat of over gaat (besmettelijk is of geneest), de pectoralisgreep, de komst van de anticonceptiepil, de bijna
fatale verslikking in een nieuwe aardappel en de epidemische vormen die het nieuwe fenomeen van de hyperventilatie op zeker moment aannam.

Maar ook markeringen in de opbouw van de medische zorg in Gemert maken dit boek zeer interessant. Bijvoorbeeld de komst
van een apotheker (Peter Lindner) in 1972. Tot dan toe waren er in Gemert drie apotheekhoudende huisartsen, namelijk Cos Beukers, Toon Leyte en Jan de Beer, terwijl Frans Suys en Ad Fraza een soort tijdelijke vergunning hadden. Verder de aanloop naar en de verwezenlijking van een groepspraktijk; op het terrein van ’t oude Gasthuis kwam een nieuw Gasthuis. Vervolgens de intrede van de
computer, toen Frans Suys in 1982 de praktijk binnen wandelde met een Commodore 64 onder de arm. Nou ja, het had nog heel wat voeten in aarde voor u en ik uit de kaartenbak konden en onze aambeien digitaal geregistreerd werden.

De decors van dit alles worden door Ad geschilderd in de vorm van persoonlijke overpeinzingen en inkijkjes in zijn privéleven. Je realiseert je het niet als je verveeld in de wachtkamer zit, bladerend in een Margriet van drie jaargangen oud, maar ook de dokter kan
allerlei gezondheidsklachten hebben. Reden waarom Ad op 31 januari 1993, op zijn zestigste verjaardag, zijn laatste spreekuur hield. Maar zijn interesse in de mensen is hij nooit kwijtgeraakt. Zo was hij betrokken bij de Gemertse hulp aan het Roemeense Titu, bracht hij een bezoek aan de verschrikkelijke ‘inner prison’ van de San Quentin State Prison, doet hij veel voor Amnesty International en breekt hij zich het hoofd over een Gemerts alternatief voor de hoge toegangsdrempel van de eerste hulppost in Helmond, 12 kilometer van hier.

Ad Fraza was destijds mijn huisarts. Ik kom met terugwerkende kracht tot de conclusie dat ik in die jaren vaker naar de dokter had moeten gaan. Kortom, een lezenswaardig boek!

Bekijk PDF