GH-2012-01 De Smédsgang

Ad Otten

In de loop van vorig jaar dook er een olieverfschilderij op dat een woningenrijtje laat zien met drie voordeuren in de voorgevel en vóór de eerste deur een gemetselde put met puthaak. Het schilderij is in de linkerhoek gesigneerd: ‘Joh(s) Nicolaas Jr., 1937 Gemert NBr.’ Johannes Nicolaas jr. is een tamelijk bekende kunstschilder (1904-1982), die woonde en werkte in Amsterdam, Abcoude, Meppel en vanaf 1934 in Eindhoven. Achter op de lijst is een kartonnetje gehecht met de tekst: “Ter herinnering aan Uw afscheid als hoofd der St.Antoniusschool Valkenswaard, 30 juli 1938. De onderwijzers”.
Het heeft best een hele tijd geduurd voordat duidelijk werd waar de woningen van het schilderij precies thuishoorden in Gemert. Koosje Verspuij-van Lieshout bood uiteindelijk uitkomst. Zij werd in 1940 in het middelste pandje geboren. Het woningrijtje stond in de Kerkstraat in de gang achter sméd Piet van de Crommenacker, in wiens pand zich een tijdje na de oorlog loodgieter Sjef Colen vestigde. Rond 1950 moet het woningrijtje zijn gesloopt.
Dat er niet getwijfeld hoeft te worden aan de juistheid van de lokatie blijkt wanneer Koosje een foto voor de dag tovert met exact dezelfde woningen als op het schilderij. De foto kreeg ze lang geleden van Bertha Wijn (van de winkel) en naar alle waarschijnlijkheid is zij ook één van de kinderen in het deurgebont van de middelste woning.
Koosje van Lieshout weet uit haar jonge jaren dat haar ouders de woning huurden van Piet de Sméd en diens echtgenote Jo de Klant (van Zeeland). Koosje is een dochter van Harrie van Lieshout indertijd beter bekend als Driek d’n Baands. Haar vader was schilder van beroep maar werd met z’n 40ste al invalide. Het gezin Van Lieshout kreeg tien kinderen. Moeder was geboortig van Uden en na hun huwelijk in 1934 woonden ze een tijdlang in ‘s-Hertogenbosch, waar ze ook de eerste kinderen kregen. Het jonge gezin kwam in 1936 terug naar vaders geboortedorp en woonde een tijdlang op het Hopveld. Het gezin telde al vijf kinderen toen kort voor de geboorte van Koosje (Jacoba) het huisje in de Smédsgang werd betrokken. Hoelang precies de familie Van Lieshout daar gewoond heeft? In elk geval de hele oorlogsperiode. Zo weet Koosje zich nog goed te herinneren dat er indrukwekkende Engelse tanks voor de gang geparkeerd stonden. Dat de schuur, voorop in het woningrijtje, gebruikt werd door sméd van de Crommenacker, dat in het eerste woningske Frits van de Kerkhof woonde, in het middelste hun gezin, dat de laatste deur was van Jac van de Putten en dat er om de hoek van het woningrijtje een ‘heuske’ stond…
Na een schoorsteenbrand, kort na de oorlog, is het gezin Van Lieshout verhuisd naar de later in Julianastraat omgedoopte Commandeurstraat. Hoe de vader van Koosje aan de bijnaam “d’n Baands” is gekomen is bij niemand in de familie bekend. Wel dat ook opa Van Lieshout in Gemert al luisterde naar de naam ‘Driek d’n Baands’.

met dank aan Koosje Verspuij-van Lieshout