GH-2010-01 De Broekstraat van weleer (6)

Oude tijden keren niet weer

 

Adriaan van Zeeland en Simon van Wetten

We wenden de steven. We gaan terug! Het eerste huis dat we ter linkerzijde tegenkomen, is gloednieuw. Het heeft derhalve een toepasselijke naam, en toch is die naam al eeuwenoud.

Hoeve Nieuwenhuis

Johan van de Wijngaard verkocht op 14 juni 1904 ‘huis met erf, tuin, bouwland en weiland, sectie H nummers 649, 650 en 651, groot 1 ha, 21 a’ aan Martinus Verkampen. Martinus heeft de boerderij vervolgens in 1905 gesloopt. In de verkoopakte wordt als één der op de boerderij drukkende jaarlijkse lasten genoemd “twee brooden, gereduceerd tot

zestig cent, met Pasen en met Kerstmis verschuldigd aan het Pastoreele Register”. Dit zijn doorgaans heel erg oude lasten die vaak dateren van vele eeuwen terug. Niettemin wilde Martinus Verkampen er vanaf en kocht die brodenlast op 3 februari 1905 voor het bedrag van 12 gulden af.

Pieter & Annemiek Schoone hebben op deze plaats recentelijk hun ‘nieuwenhuis’ gebouwd.

Dwèrshuis en Hutsenhuis

Dwarsliggen is niet altíjd negatief. Op de weg terug door de Broekstraat, nog steeds stug naar links kijkend, komen we eerst nog een nieuw ‘huis’ op oude grond tegen, maar we verkiezen dat te behandelen samen met het eerstvolgende huis mét een zichtbaarder geschiedenis. De boerderij met het voorhuis ‘dwèrs’ op de straat. Vandaar de naam Dwèrshuis, maar het had ook Hutsenhuis kunnen heten. Want ongeacht de op dat moment gevoerde achternaam: sinds 1906 wordt elke hoofdbewoner van dit pand ‘Huts’ genoemd. Vóór 1906 stond op deze plaats een kortgevelboerderij. De grootmoeder van onze zegsman Martien Kuijpers, namelijk Bets Huts (insiders weten dat Bets eigenlijk ‘Van den Elsen’ heette), zou daar introuwen, maar vond de boerderij niet veel soeps. “Ik wil wél trawe, már nie in die aaw knip,” zo schijnt ze met een flinke dosis onverbiddelijkheid in haar stem gezegd te hebben. Piet, haar aanstaande, die trouwens óók Van den Elsen heette, bewees dat zijn romantische gevoelens díép gingen en bouwde voor zijn lief een helemaal nieuwe boerderij met het statige voorhuis dwèrs op het stalgedeelte. Het eerste kindje van het echtpaar Van den Elsen-Van den Elsen is geboren toen de stukadoor z’n werk nog moest doen. Het jongbakken gezin woonde zolang in het bakhuis. Piet, die als jongeman nog luisterde naar de bijnaam Piet Bloks, werd nu Piet Huts. Hij erfde die naam van de bewoners van het oude, niet-veel-soeps huis, zijn ooms aan moederskant, die al bijna vergeten waren dat ze eigenlijk ‘Van den Berg’ heetten, omdat iedereen sprak van ‘de Hutsen’.

Piet en Bets kregen vijf kinderen. Cato was de jongste. Zij trouwde in 1945 met Jan Kuijpers – die daardoor ook de eretitel ‘Huts’ verwierf – en van hun tien kinderen (één is er als zuigeling al gestorven) was het de al genoemde Martien die later het bedrijf en de boerderij overnam en het huis inmiddels in drieën heeft gedeeld: zijn zoon Rob woont in het dwèrse deel, Martien zelf in het midden, zijn dochter Simone aan de andere zijde. Voorlopig nog geen ‘onthutsing’ derhalve…

Martien, een echte Huts dus, vertelt dat het gezin van zijn grootouders het zwaar te verduren heeft gehad. Zo is zijn ome Jan jong gestorven aan tbc, en ome Harrie, die priester was geworden, woonde tijdens de oorlog in Amsterdam en heeft de Hongerwinter niet overleefd. De brieven die hij in het laatste oorlogsjaar naar huis schreef, kwamen niet door en werden pas in de Broekstraat bezorgd toen Harrie al geruime tijd was overleden. Ome Jup boerde samen met zijn jongste zus Cato, en toen de laatste trouwde is Jup in komen wonen, totdat hij eind jaren ’50 verhuisde naar zijn andere zus, naar Dina op de Doonheide.

In 1924 kwam de oude boerderij te koop die, vanaf Boekent gezien, nog vóór het Dwèrshuis stond tígge d’n Hoggen

Èkker. Oma Bets heeft het van de kinderen Van der Asdonk gekocht. Eén van de vrijgezelle broers van die familie, een skon mènneke dat aan afbidden en waarzeggen deed en als bijnaam ‘Boertje’ had, mocht er tot zijn dood toe – in 1955 – in blijven wonen. Enige jaren daarna is het boerderijke letterlijk omgewaaid en werd het vroegere erf van ‘Boertje Van der Asdonk’ deel van het ‘dwèrse’ Hutsenhuis .

Martien heeft het huis in 1974 overgenomen en er een varkensbedrijf van gemaakt. In 1976 trouwde hij met Anja Scheepers. Hij heeft dus alzelaëve in de Broekstraat gewoond. Hij weet nog van het uurste mèlkmesien en van de reserves die daar in de Broekstraat en elders tegen bestonden. De eerste telefoon in de straat? Die rinkelde bij Hendrik Tielemans, in d’n Eik.* Die had trouwens ook als eerste Broekstrater een auto, een Ford Taunus, die slechts bij hoge uitzondering onder de deken waarmee het vehikel afgedekt was, vandaan kwam. Tielemans had zo’n beetje alles het eerst, ook voor het woensdagse kinderuurtje op t.v. dienden de kinderen van de Broekstraat naar D’n Eik te gaan!

Martien wijst, terwijl hij zulke herinneringen ophaalt, op de breuk met het verleden: zijn vader pakte bijna alles net zo aan als diens vader, enzovoorts. Maar dat is nu wel anders. En daarbij komt dan ook nog eens de schaalvergroting in de veehouderij. Daar zet hij zijn vraagtekens bij: “Hoe goedkoper ’t wordt, hoe meer de boeren ‘r gaan houden. Het gaat om veel te grote aantallen.” Wijze woorden om mee af te sluiten en de sprong naar de volgende statie te wagen!

* Zie aflevering 3 van deze reeks.

 

 

Bekijk PDF