GH-2005-03 Kapittelstokjes

GONDELS AFRIKA, CASTEEL EN BAGAMOYO EN DE KANO MONTY

Nu afgelopen zomer het botenhuis aan de binnengracht van het kasteel weer zo prachtig is gerestaureerd is het navolgende toch wel interessant. In het op 4 mei 2005 verschenen boek ‘Kasteel bezet – kasteel bevrijd’ van Anny van de Kimmenade-Beekmans werd toen niet alleen melding gemaakt van de bouw van het botenhuis aan de binnengracht in de jaren 1944-1945 maar ook van een destijds door de broeders van de congregatie op het kasteel gebouwde kano, die als herinnering aan het kasteelbezoek op 11 december 1944 van veldmaarschalk Montgomery de naam werd meegegeven van ‘Monty’.¹ Montgomery reikte die dag op het kasteel decoraties uit aan de officieren en manschappen die zich in de gevechten bij Overloon en Venraij hadden onderscheiden.

De ‘Dagboeken van de Fraters van het kasteel’ bieden niet alleen uit de oorlogsjaren maar ook uit de voorafgaande jaren over ‘het botenpark’ van de congregatie nog wel wat meer informatie. Sinds kort zijn Riet Jaegers en ondergetekende, op verzoek en met medewerking van archivaris pater Martin Wilson, bezig om die kostelijke met de hand geschreven dagboeken voor onderzoek beter toegankelijk te maken en digitaal te bewerken. Zodoende namen we uit die dagboeken kennis van het feit dat de broeders en paters ook in 1934 al met naam en toenaam bekende boten op hun kasteelgrachten ‘in de vaart’ hadden. Het jaar 1934 was voor de congregatie een heel gedenkwaardig jaar. Mgr. Hilhorst, de eerste provinciaal van de Nederlandse Provincie van de Congregatie op het missiehuis in Gemert, werd toen namelijk benoemd tot bisschop van Bagamoyo (in het huidige Tanzania, Afrika). Het was het eerste bisdom dat aan de Nederlandse provincie van de congregatie van de Heilige Geest werd toevertrouwd. De bisschopswijding vond plaats in Amsterdam maar een week later, om precies te zijn op 5 mei 1934, hield de nieuwe bisschop een blijde intocht in Gemert.

Heel Gemert liep uit en op het kasteel was het groot feest. ’s Avonds werden op de kasteelgracht zelfs ‘gondeltochten met illuminatie’ gehouden. Eén van die gondels moet bij die gelegenheid toen naar het (‘Gemertse’) bisdom ‘Bagamoyo’ zijn gedoopt.

Aangaande de Gondeltocht citeren we uit het ‘Feestverslag’: “Deze had plaats in drie met papieren slingers en lampions versierde booten. De groote boot “Afrika” was pas klaar gemaakt door de fraters (in november 1933 was hij opgegraven uit het volleyveld bij de beugelbaan). De twee andere booten “Casteel” en “Bagamoyo” waren helemaal opgekalefaterd. In de groote boot maakt Mgr. aan het roer een tochtje met de Paters, doch tegenover de eendenkooi voeren ze met de versiering in de boomen. Twee lampions aan een stokje met een brokje slinger bleven ter illuminatie hangen, terwijl de boot met de rest van de versiering verder ging onder gezang van de toeschouwers op de wal.”

Ondergetekende heeft het idee dat het niet lang zal duren of we zullen ook die historische bootnamen wel weer terug zien in het zo prachtig gerestaureerde botenhuis. De Stichting Gemert Vrijstaat heb ik al horen ijveren voor die terugkomst…

Maria van de Vossenberg-Lorteije

NOOT:

1. A.v.d.Kimmenade-Beekmans, Kasteel bezet – kasteel bevrijd 1939-1945, Gemert 2005, blz. 85, 110, 117, 128.