GH-2004-03 Gedoentjes in de Paandeler roond 1930 (1)
Toon van Zeeland
(dialectspelling W.J. Vos)
Ik bén geborre in de Paandelaorse Kampe, nummer A 171. Swèrres ginge waj aald aachterdùr óvver pèdjes no de kéérk èn de Kómskool. Elaën sóndes kwaome waj óp d’n hárde wég as we no de kéérk òf no de lírreng ginge. Uurst ging ’t óvver ’n slingerend pèdje mí viejr hákse bóchte. As sommers án wírskante de korrevèèlde gòlfde, wás ’t nèt òf we – krèk as Moozes – dùr de Rooj Zaë liejpe.
’t Uurste bedrejf wás de kefee van Piet Línders èn z’n Tooj. Dè hiejt “de Fállie”. Áchter de kefee han ze daor ok nòg ’n handboogskiejterééj, “Doele Hulstkamp”. As bajverdienste han ze nòg ‘ne groute kírzenboogerd.
’n Bietje wejter lág ’t gedoentje van de Gebroeders Vòs. Willem wás d’n ársietékt, Jakòb lajde d’n timmerwinkel, Sjèf wás de mètselaor èn Mies d’n uuperman. Jan, d’n awdste, de koolenboewr, uuperde ok mee as ie ’t nie te druk ha mí de koole. Baj mínne weet waor haj ok d’n uurste mí ’n spèrzievèld.
Dan liejpe we vùrbaj d’n Aojversnéést (’n stuk òf viejr èrbèèrsheuskes tusse de Vòsse èn de boerderééj van Verhòfstadte èn dan krèk óvver ’t Lùpke lág de klómpemaokerééj van Jaones va Skejndel (“de Fladder”).
Iejt wejter stón ónder ‘ne kestánjenbom aald ’n gaël outobus van de gebroeders Manders. Vòlges de geruchte waore dè leej van de Òsse bènde. Dortíggenóvver stón ‘nen blòk van vééjf kléén wùnnengskes. In aën ‘rvan ha Pawke Verhees ’n tebákskèrverééj, “De Valkenier”. Vùrbaj ’t lééste haojs van diejen blòk liejp ’n haël smaal pèdje no de meule in de Deel.
Wor naw de Paandelerskool stí, lág vruuger ’n wielerbaon. Èn dan kwam de kefee van Kís “Vòs” (van de Vossenberg), “’t Vòssekamp”. Dè wás aën van de waajnege kefees mí ‘nen tenaëlzaol. Ópzééj, án de kant van de wielerbaon (naw Paandelerskool) han ze ok nòg ’n bákkerééj.
In ’t vòlgend heuske án dezèlfde kant hadde de taojswaëverééj van Driek Pénnengs. In ’t lééste heuske van dien blòk van viejr zaot Drieka “d’n Brèsser” mí ’n gruuntewinkelke. Látter hé ze nòg laang in ’n rééj wùnnengskes án d’n óvverkant gewond èn winkel gehaawe, in ’n heuske nívve Jan d’n Braower, tíggenóver de Paandelerskool.
Naw gon we wír no rèchs èn kòmme dan baj de mánnuufáktuurezaok van Poules Baow. Dornaëve hadde de gruuntewinkel van Van Skejndel, ok wél “d’n Tejk” gehaajte. Hullie-jen buurman wás “de Nílles” mí z’n kópperslaagerééj. Èn ’t lééste bedrejf wás de maandemaokerééj van Jehan van Dómmele.
Ik wil ok nòg ’n pár bedrejfkes nuujme die Riek Dónkers-van d’n Èkker vergaëten is. Nívve de gruuntewinkel van de daames Mikkers hadde de pòtten- èn pannenwinkel van “d’n Ejzeren Bòl”. ’n Pár dùrre wejter wás de tebákswinkel van Theo van Schijndel (òfwél “d’n Hèèj”). Ik gelaojf dè alle Van Skejndels wél ‘nen bajnaom han, anders kaosde ze nie aojt mekaor haawe. Haj ging ‘r iederen dág zèèlf mí de fiets óp aojt um z’n waor án de man te brénge. Óp aën van die tòchte is ie jammerlek veróngelukt.
Wír wa wejter wonde Anna Fleskens (“de Flés”). Ze ha tebákswaore èn snoep. Bovve de deur hing ’n wónderlek reklaomebòrd. As ge van de kant van de kéérk kwaampt, laosde d’róp in rooj létters: “In uw pijp”. As ge d’r rèècht vùr stoond, stón ‘r in witte létters: “Ster Tabak” èn as ge dan vùrbaj waort èn umkeekt, stón ‘r in blaow létters: “Rookgenot”. As waj sóndes aojt de kéérk kwaome, mönde waj daor vùr ‘ne sènt gon koupe. Dè wás aald ’tzèlfde: ‘ne sjeklaoden bròk. Die zaote in ’n groute kertónnen dous, afgedékt mí ’n gummie vèl mí ’n sneej ‘rin. Dor kaoste krèk mí oew haand dùr um ‘r ínnen aojt te vatte. Dè waor spannend want af èn toew viejte ‘r ínne mí ’n sejfer án d’n ónderkant èn dan hadde prejs.
Iejt wejter wonde de Bubbelkes mí d’r kante mutse. In de Niewstraot wonden ok nòg Smulders mí z’n klírmaokerééj. Èn in de Kérkstraot miste ik nòg Maggezejn “t Skaop” èn tíggenóvver Dientje Wejn zaot Dientje Verhaage mí ‘ne winkel in haojshawdeleke ártiekele.
1. Dit verhaal is een vervolg en een aanvulling op Riek Donkers-van den Acker: ‘Óp èn nír no de skool’, in: Gemerts Heem, jg. 43, 2001, nr. 4, blz. 6-11.