GH-2003-04 De Zeejkweurm en de Laojs
DE ZÉÉJKWÈÙRM ÈN DE LAOJS
Wim Vos
Grèùjt zaot mí d’r kléénkénder kòrt baj ’t vuur ónder de skaow, want ’t waor raw weer baojte. Jao, ’t raëgende dèè’t zeek èn ‘r waor zèlfs ’n haowmaow gewíst ’n dèùrp wejteróp die de ròg óp de vèèlde ha verrinneweerd. Grùtje raokelde ’t vuur nòg ’s óp mí de pook, skudde d’raajge ’n tas vòrse kòffie in èn begós te stùrrie-je um die dèbbers ’n hòrtje bízzeg te haawe.
’n Laojs èn ‘ne zééjkwèùrm waoren án ’t keeke um ’t skonste plèkske óp de misse. “Ikke waor ’t uurst”, zí de laojs. “Doede gaj aald zo nárzeg?” greengzde de mierzééjker. De laojs tròk ’n grùts gezeecht èn begós vast ’n kùlleke te graove um ‘r ’s lèkker laangaojt baj te kanne gon ligge. De zééjkwèùrm worde zo rood as ’n kroot, zo kaod worden ie. “Dè’s naw krèk waa’k wo”, daocht de mèrleng baj z’naajge toew ie ‘r nívvenaf kwam getreepeld, èn ie fraot bèèj de bísjes óp.
De kénder vóngen ’t evél haël èrg vùr de laojs èn de zééjkwèùrm. Már já, dùr dè gestèchel han de bísjes ok nie goewd aojt hullie döp gekeeke. Oopoe viejt vùr èlk kiendje ‘ne saojkersèp aojt ’t trùmmelke èn èèjde ’t jóngste dùrske óvver z’n bölleke.
Èn baojte tròk de loocht al wír wa óp….
NOTEN:
– Spelling: Nieuwe Gemertse Spelling (ngs) van Drs. P.H. Vos en W.J. Vos (vervangt sinds begin 2000 de Oude Gemertse Spelling (ogs) in Gemerts Heem en andere publicaties van Heemkundekring “De Kommanderij Gemert”).
– mier : 1. zééjkwèùrm (m). 2. mierzééjker (m).
– grootmoeder: 1. grèùjt (v). 2. grùtje (verkl. o). 3. oopoe (v).
– tarwe: tèrw. Tarwe werd nauwelijks verbouwd in Gemert; als de rogge platsloeg tijdens een storm was dat veel erger.
– stùrrie-je: druk vertellen. Vgl. W.J.Vos & M.A. van der Wijst: Gemerts Woordenboek, Gemert 1996, p. 158. Ze zaot zo te stùrrie-je dè ze vergaëte waor de soep óp te zétte (spelling gemoderniseerd). Het woord is helaas in onbruik geraakt.
– nárzeg (bn): (eigenlijk) kribbig, gemelijk, nukkig, slecht gehumeurd, kregel, nurks. Vgl. het Ned. narrig. Het Gemerts heeft –rz- in het midden van het woord, vroeger een suizende r. (Synoniem: nèùtelek).