GH-2001-04 De madam van Rue du Chateau

Ad Otten

We zaten in het gemeentearchief van Gemert weer eens naast elkaar. Wim van de Vossenberg en ik. ‘Zeg Ad,’ zei Wim opeens, ‘hier heb ik iets dat jou wel zal interesseren. Weet je hoe het Ridderplein in de Franse Tijd heette?’ Ik suggereerde iets van ‘de Merkt’ of van ‘le Marché’ op zijn Frans, maar ik wist natuurlijk wel dat Wim iets heel anders als verrassing in petto had. Want zo ken ik Wim onderhand wel. Welhaast elke dag kun je hem ergens in een archief of in een of andere heemkamer tegenkomen. Is het niet in Gemert dan is het in Den Bosch. En elke keer heeft hij weer iets aparts.
‘Van de Kapelaanstraat tot de Virmundtstraat heette het toen,’ Wim hield om de spanning op te voeren, even de adem in: ‘Rue du Chateau!’ En vervolgens liet hij zijn bron zien: De Volkstelling van 1797 in de Commune Gemert. ‘En,’ ging hij verder, ‘kijk hier ‘ns, in jouw geboortehuis op het Ridderplein (nu: Otten Mode), daar woonde toen Madame de la Court. Zij was de weduwe van de in 1792 overleden drossard Peter Adrian de la Court. En kijk eens wat haar beroep was. Madame de Lieu! En nou moete gij me maar eens vertellen wat dat is?’ Tja en dat wist ik natuurlijk ook niet, maar duidelijk is wel meteen wat voor een kostelijke bron Wim daar zomaar weer bij de kop heeft genomen. Een bron met per straat en per huis de hoofdbewoner, diens beroep, het aantal medebewoners etcetera etcetera. Tja ‘madame de lieu’. Wat zou dat nu kunnen betekenen? De plaatselijke madam? Zoiets kennelijk. De Fransen hadden dan wel vrijheid, gelijkheid en broederschap gepropageerd maar kunnen verhinderen dat er in Gemert zich nog steeds iemand liet betitelen als ‘de plaatselijke madam’ daar hadden ze geen stokje voor kunnen steken!? Weet je trouwens hoe de meisjesnaam luidde van de weduwe van Drossard De La Court? Nou zij heette Marianne (!) van Gemert. En voor Mariannes hadden Fransen een zwak, dat is bekend. Zij was oknie niks, want zij was een dochter van (bouw)meester Martinus van Gemert, oud-president-schepen van Gemert, en haar stiefzoon Paulus de la Court zou het onder koning Lodewijk Napoleon maar liefst brengen tot landdrost van Brabant. Tja, madame de lieu!?